Γιατί η ποίηση;

του Πάτροκλου Λεβεντόπουλου*

διότι
Η Ποίηση, με κεφαλαίο Πι, υπογραμμίζει και επισφραγίζει το τραγικό μεγαλείο της υπαρξιακής μας αγωνίας. Λειτουργία κατ’εξοχήν
προσωπική, χωρίς να αποποιείται την επική της καταγωγή, διαχειρίζεται το
συναίσθημα σαν κοσμογονική ύλη, επιβεβαιώνοντας την θεική καταγωγή του λόγου διαμέσου της έκφρασης και αποκατάστασης του υποκειμένου της. Ερωτικά αυτοδιάθετη και ευέλικτη στην οικονομία της, συνοψίζει όλα τα βασανιστικά γιατί που μας σημαδεύουν από το νηπιακό μας λίκνο έως την τελευταία μας κατοικία.
Σαν αντίλογος της μοίρας ορθώνει το ανάστημά της για να αποδώσει
την πεμπτουσία,το άρωμα μιάς ανθρώπινης ζωής, μεγαλόσχημης η ταπεινής,
για να την αναδείξει σαν μια ιερή και ανεπανάληπτη συγκυρία. Η ποίηση, αρχέγονο όπλο μνήμης και αυτογνωσίας, αρθρωμένη μουσική προκατακλυσμιαίων λαών υπό τους ήχους κροτάλων, λόγος μαγικός που φιλοδοξεί να εξημερώσει το άπειρο,σημαίνον με συχνά αναπάντεχο σημαινόμενο,συγκεραίνει αίσθηση και στοχασμό σε σωματική λειτουργία και φιλοσοφώντας διονυσιάζεται για να ατενίσει τον κόσμο με Απολλώνειο βλέμμα.
Λειτουργεί όπως ο μετρονόμος, η αυτόνομη κλεψύδρα του αυτεξούσιου χρόνου,δροσίζοντας σαν αύρα το μέτωπο του Προμηθέα, εκ νέου δεσμώτη της παρανοικής απληστίας,του μεροληπτικού κερδοφόρου ορθολογισμού της εξουσίας,βορά στον ηλεκτρονικό παντεπόπτη οφθαλμού της χειραγώγησης. Ο ποιητικός χρόνος πυροδοτεί άμεσα το συναισθηματικό βίωμα της ύπαρξης και ακόμα και στην σκοτεινότερη του εκδοχή έμμεσα αποκαθιστά και ενσωματώνει την τραγική ατομικότητα μες την καθολική αρμονία του κόσμου.
Η ποίηση, υπό αυτή την έποψη,σαν αρχέτυπο απονομής δικαιοσύνης,καθαίρει την ύπαρξη και την νομιμοποιεί να διεκδικήσει ατομικά την αιωνιότητα με αντάλλαγμα την ισόβια πάλη και αγωνία για την ουτοπία μιάς αισθητικής Εδέμ όπου ο καλλιτεχνικός λόγος συμπίπτει με τον θεικό.Στην ιδανική αυτή περίπτωση,ο ιστορικός χρόνος αέναα προεκτείνεται και η ποίηση γίνεται
πανανθρώπινο κτήμα.Η αίσθηση του εφήμερου στην ποίηση, συχνά έντονη,
είτε γονιμοποιεί την έμπνευση, είτε την γελοιοποιεί και πάντως την διασώζει σαν στοχασμό η σαν πνοή στην ουράνια σύζευξη ύπαρξης και τέχνης. Εάν επιχειρούσαμε να αποδώσουμε εικαστικά τον ποιητικό χρόνο
θα απεικονίζαμε σε πρώτο πλάνο μία baroque ρυθμού έπαυλη με ιδιαίτερα
τονισμένες λεπτομέρειες περιγραφής σε χρηστικά αντικείμενα ,σκεύη και ποικίλες καλλωπιστικές λεπτομέρειες,ενώ ένας χρωματικά και ψυχικά άστατος ουρανός εκχειλίζει αφόρητη μελαγχολία,έκσταση και οδύνη, και σε
μια ευδιάκριτη γωνιά πάνω σε ένα ξύλινο τραπέζι στέκεται μία κλεψύδρα,το αρχαίο αμφίκυρτο γυάλινο όργανο μέτρησης χρόνου να δεσπόζει σαν κομβικό σημείο όλου του πίνακα.
Οι στιγμές μας,ο χρόνος που δικαιούμαστε,σπειρί σπειρί περνούν από το ανώτερο ημισφαίριο της κλεψύδρας στο κατώτερο ,με μαθηματική ακρίβεια.
Ο χρόνος, ο πραγματικά βιωμένος χρόνος της ζωής μας,μετρημένοι και ισχνοί κόκκοι άμμου,φαντάζει μυστήριος και ανεπανόρθωτα πολύτιμος,
μόνο που αυτή η κλεψύδρα είναι στην πραγματικότητα αόρατη και η
λειτουργία της μόνο υπό προυποθέσεις μπορεί να ανασταλεί, από μια
ανώτερη από αυτήν λειτουργία,την λειτουργία της ποίησης ώστε ο χρόνος
να αφομοιωθεί στην αιωνιότητα, σαν μεταφυσικός απόηχος της μουσικής
των ουράνιων σφαιρών της δημιουργίας.
Η ένταση στον πίνακα με την επακόλουθη εξαύλωση της μελαγχολίας τρέφει τον ουράνιο μεταφυσικό χρόνο που διογκώνεται απειλώντας να παραγκωνίσει τον συμβατικό χρόνο,τελεσιδίκα εξοβελίζοντάς τον σε μιά έκρηξη συναισθηματικής Αποκάλυψης. Αυτή η αίσθηση της ματαιότητας και του εφήμερου γίνεται πνευματικό άχθος και δυναστεύει τον ποιητή αλλά η ποίηση δεν γίνεται ποτέ τεφροδόχος ύπαρξης. Σαν σαιτιά πυρακτωμένου βέλους η απονενοημένο άλμα στο κενό, σκορπίζει την τέφρα και τους στίχους του ποιητή να απλωθούν σαν Προμηθεικό φως στα πέρατα
της αβύσσου. Ο ποιητής αιωρεί την κλεψύδρα από τον μεταφυσικό του χρόνο και την ανάγει σε λάφυρο του τελικού Θριάμβου της αρμονίας του κόσμου.
Η ποίηση, ανέκαθεν μια κοσμολογική εσωστρεφής λειτουργία,
παραμένει και σήμερα από τα τελευταία οχυρά πνευματικής αντίστασης ενάντια στην τεχνολογημένη τυποποίηση και απολυταρχία του καταναλωτικού ορθολογισμού.Δίνει τις φτερούγες της στον άνθρωπο για την υπέρτατη ματαιοδοξία,το χάρισμα να υγραίνεις της ψυχής την ανομβρία και να αφουγκράζεσαι στην χλόη τον αφόρητο έρωτα του κόσμου.
Η ποίηση ξαναγεμίζει την κλεψύδρα μας με χρυσοφόρα ευδία ,σπέρνει
χαρμολύπη στη χέρσα αδιαφορία,λαθραία οδηγεί άτακτους ερωτιδείς σε ανέραστα δωμάτια,και τρέφει μεταξοσκώληκες από τα πεσμένα φύλλα της καρδιάς μας..
Αυτά τα λόγια σκέφτηκα η ονειρεύτηκα διαβάζοντας το ποίημα του John Hall
‘Στίχοι πάνω σε μια κλεψύδρα ’.Πέθανε το 1656 σε ηλικία 29 ετών και βίωσε τον μεταφυσικό του χρόνο ταξιδεύοντας σήμερα ξανά μαζί μας
μέσα στον χρόνο:΄΄My life is measured by this glass,this glass by all those little sands that thorough pass’

*ποιητική παρέμβαση του Πάτροκλου Λεβεντόπουλου στο Συμπόσιο Ποίησης τον Ιούνη- Ιούλη του 2007